Umhverfi
Umhverfismálin í brennidepli
Stjórnendur og starfsmenn Veritas láta sér annt um umhverfið og hafa ýmis verkefni tengd því verið unnin í gegnum árin. Umhverfisstefna var mótuð árið 2018 og í kjölfarið tók umhverfisnefnd til starfa. Með umhverfisstefnu Veritas og dótturfélaga er leitast við að fyrirtækið valdi sem minnstum skaða í umhverfinu og dragi úr álagi á það sem og auðlindir heimsins. Meginkaflar stefnunnar eru vistvænar samgöngur, umhverfisvæn innkaup, flokkun sorps og bæting verkferla. Stefnan er endurskoðuð reglulega með það í huga að bæta enn frekar áhrif fyrirtækisins á umhverfið. Umhverfisnefnd Veritas sér um að stefnunni sé fylgt eftir.
810 tonn
Heildarlosun (CO₂) 2021.
726 tonn
Heildarlosun (CO₂) 2020.
+12%
Breyting milli ára.
Umhverfi
Á árinu 2021 var gerð úttekt á úrgangsmálum og flokkun sorps í samstarfi við Pure North Recycling. Það var liður í að greina tækifæri til aukinnar hringrásar hráefnanna sem falla til í rekstrinum. Úttektin varpaði ljósi á tækifæri til endurvinnslu á hráefnum eins og bylgjupappa og plasti. Í kjölfarið var baggapressa tekin í notkun í vöruhúsi Distica fyrir bæði hráefnin. Í úttektinni kom einnig í ljós að endurvinnsluhlutfalli samstæðunnar hafði ekki verið gerð rétt skil síðastliðin ár vegna misræmis í gögnum frá þjónustuaðila og mistaka í útreikningum. Það sýnir hversu mikilvægt er að fá utanaðkomandi úttekt á gögnum til að hafa réttar forsendur til framtíðar.
Þess má því geta að allar niðurstöður varðandi útreikning á CO2 eru lagfærðar í þessari skýrslu miðað við það sem áður var birt fyrir 2020. Allir útreikningar eru gerðir út frá loftslagsmælum Festu, útgáfu 5.0. Farið var í það átaksverkefni að greina flutningsleiðir á vörum sem birgjar fyrirtækisins senda með flugi. Í niðurstöðum á heildarlosun CO2 árið 2020 kom í ljós að 202 tonn væru losuð vegna sendinga með flugi. Greiningin leiddi einnig í ljós að til staðar eru tækifæri til að minnka losun umtalsvert, með samtali við birgja og breytingum á flutningsleiðum. Samstarf og skilningur þurfa að vera til staðar alls staðar í virðiskeðjunni til að minnka losun. Að ýmsu þarf að huga og oft er nauðsynlegt að fá vörur hratt til landsins til að halda uppi þjónustu við viðskiptavini okkar. Horft var til þeirra tækifæra sem ekki myndu auka hættu á vöruskorti hvað varðar nauðsynleg lækningatæki eða lyf í þessu samhengi.
Stefán Karl Sævarsson, Viðskiptastjóri hjá MEDOR
Heildarlosun kolefnis
Heildarlosun frá Veritas samstæðunni var 810 tonn af CO2 á árinu 2021 og var mesta losunin vegna bensínnotkunar eða 323 tonn CO2. Heildarlosunin jókst því um 12% á árinu 2021 eða úr 726 tonnum af CO2 árið 2020 í 810 tonn. Aukin eldsneytisnotkun, innflutningur með flugi og dreifing á vörum innanlands ollu mestri losun eða samtals 699 tonnum árið 2021. Aukin umsvif fyrirtækisins og Covid-19 faraldurinn hafa haft veruleg áhrif á aðfangakeðju heilbrigðisvara í flutningi til landsins. Mikil tækifæri eru til umbóta fyrir samstæðuna, bæði hvað varðar útskiptingu á bílum yfir í umhverfisvænni bíla og í minnkandi innflutningi með flugi.
Heildarlosun vegna flugs starfsmanna var 32 tonn CO2 árið 2021. Dregið hefur verulega úr flugferðum starfsmanna á síðustu tveimur árum, m.a. vegna ferðatakmarkana af völdum Covid-19. Örlítil aukning varð á flugferðum árið 2021 en veruleg lækkun á losun í samanburði við árið 2019 eða rúmlega 100 tonn (69%).
Heildarlosun vegna flutnings aðkeyptra vara var 343 tonn CO2 árið 2021. Þar af var losun vegna flutninga með flugi 236 tonn CO2. Heildarlosun árið 2020 vegna flutnings aðkeyptra vara var 302 tonn CO2 og jókst því losunin um 14% árið 2021. Aukningin er til komin vegna aukinna umsvifa en einnig sökum viðvarandi vöruskorts vegna faraldursins. Tafir á sendingum og aukin eftirspurn gerðu það að verkum að oftar þurfti að fá stórar hraðsendingar með flugi til að geta veitt heilbrigðismarkaðnum þjónustu. Af þessum sökum jókst hlutfall flugsendinga milli ára. Markmið sem sett var fyrir ári um minnkun á CO2 losun um 15% náðist ekki.
Losun CO2 vegna innflutnings er háð vegalengd sem varan er flutt og stærð sendingar. Reiknað er með tuttugu sinnum meiri losun vegna flutnings með flugi í samanburði við flutning með skipi. Tölur sýna losun fyrir allan innflutning á vörum samstæðunnar. 63% af kolefnislosuninni eru hins vegar vegna innflutnings á vörum þar sem birgir ber ábyrgð á innflutningnum. Nánari greining hefur farið fram í Vistor og MEDOR, þar sem tiltölulega fáir birgjar eru ábyrgir fyrir flugsendingum. Vinna er nú þegar hafin við að finna leiðir í samvinnu við birgjana til að breyta flutningsleiðum þar sem því verður við komið.
„Við gætum í framtíðinni lagt meiri áherslu á að finna vörur sem eru hagstæðar umhverfinu og halda því á lofti við okkar birgja. Við þurfum líka að verða meðvitaðri um það hvernig vörur við erum að kaupa inn. Flugið er með mjög hátt kolefnisspor. Ferðalögin hjá okkur hafa einnig vegið mjög þungt en almennt ferðumst við mikið á sýningar og fundi. Það er eitthvað sem við getum haft bein áhrif á. Við getum lagt meiri áherslu á að panta fleiri vörur með skipum heldur en flugi og ferðast minna á sýningar. Mjög marga fundi er hægt að taka á vefnum. Flugið er eingöngu notað af nauðsyn þegar liggur á lyfjunum eða ef eitthvað klikkar í aðfangakeðjunni. Það kemur einnig fyrir að við erum að kaupa lítið magn t.d. af nýjum birgja að flugið er hagstæðara. Þá er sú leið valin,“ segir Brynjúlfur Guðmundsson, framkvæmdastjóri Artasan.
Heildarumfang losunar er háð umfangi starfsemi Veritas. Til þess að geta borið saman losun á milli ára er því settur fram stuðull sem er losun CO2/starfsmann. Fyrir árið 2021 er losun á starfsmann 3,2 tonn og er aukningin um 8% milli ára.
Losun kolefnis - helstu tölur
Tækifæri í grænni orku
Árið 2021 var heildarfjöldi ökutækja samstæðunnar 88 bílar og jókst heildareldsneytisnotkun um 9% á milli ára sem þýðir að kolefnislosun vegna ökutækja úr 297 tonnum í 323 tonn. Á miðju ári 2020 var ákveðið að fara í eigin dreifingu á vörum innan höfuðborgarsvæðisins til þess að auka þjónustu við viðskiptavini. Það er meginástæðan fyrir þessari aukningu í eldsneytisnotkun en einnig er aukning hjá öllum fyrirtækjum samstæðunnar á árinu.
Eitt af meginmarkmiðum Veritas er að tryggja að orkunotkun sé haldið í lágmarki og leitast er við að draga úr mengun í allri starfsemi. Losun á CO2 vegna notkunar á rafmagni og heitu vatni hjá Veritas samstæðunni var í heild 17 tonn eða um 2% af heildarlosun samstæðunnar og er öll orka til húshitunar græn orka. Losun samstæðunnar hverju sinni er háð umfangi starfseminnar og takmörkuð tækifæri eru til að draga úr losun fyrir þessa liði. Nánast enginn munur er á rafmagnsnotkun á milli ára en notkun á heitu vatni hjá samstæðunni jókst um 30% á milli ára.
Óbein losun
Óbein losun frá starfseminni, þ.e. losun vegna vara/þjónustu annarra og losun vegna vara og þjónustu starfseminnar, er að hluta til tilgreind í skýrslunni. Þar má nefna innflutning á vörum, dreifingu á vörum, meðhöndlun úrgangs og flug, bæði innanlandsflug og flug til útlanda.
Atli Dagur Pétursson, starfsmaður í vöruhúsi Distica
Efnisnotkun
Árið 2018 var fjárfest í endurnýtanlegum kössum til flutninga á vörum til viðskiptavina og eru frauðkassar einungis notaðir í einstaka sendingum. Leitast er við að endurnýta sem best tróð sem notað er til þess að vernda vörurnar, en mest er notað af brúnum pappa og bóluplasti. Innkaup á plastpokum, strekkifilmu og bóluplasti minnkaði umtalsvert á milli ára.
Kolefnisjöfnun
Veritas hefur gert samning við Kolvið um kolefnisjöfnun bifreiða í eigu samstæðunnar. Kolefnisspor Veritas samstæðunnar árið 2021, fyrir kolefnisjöfnun, var 821 tonn CO2. Veritas samstæðan gróðursetti tré í samstarfi við starfsmenn og kolefnisjafnaði þannig 323 tonn CO sem eru tilkomin vegna eldsneytislosunar. Markmið samstæðunnar fyrir árið 2021 var að gera enn betur og hlutfall jöfnunar var aukið í 50% eða í 411 tonn. Því er heildar kolefnisfótspor samstæðunnar árið 2021 410 tonn CO2.
Reiknivélin miðar við meðalbindingu á ári í skógi, án tillits til binditíma sem nemur 60 árum eins og hjá Kolviði. Því eru útreikningar byggðir á því að einhver binding verði á hverju ári sem má færa inn í bókhaldið, ekki aðeins einu sinni eins og hjá Kolviði. Hér er miðað við bindingu með þeirri blöndu trjáa sem Kolviður notast við.
Flokkóber
Árið 2018 var farið í herferð í flokkunarmálum fyrirtækisins og flokkunarskipulag mótað betur en áður. Sú herferð skilaði bættum flokkunarárangri. Frá 2018 hefur árlega verið haldinn Flokkóber í október, en sá mánuður er nýttur til aukinnar fræðslu og tiltektar í flokkunarmálum ef á þarf að halda og einnig til þess að vekja fólk almennt til umhugsunar um flokkun og umhverfismál. Síðastliðin ár hefur utanaðkomandi ráðgjafi heimsótt fyrirtækin og veitt ráðgjöf í flokkunarmálum. Hvert og eitt fyrirtæki hefur síðan tekið málin í sínar hendur. Í Flokkóber er fræðsla á sal og tíðar færslur á Workplace um flokkun og umhverfismál. Leitast er við að hafa alvöru og léttleika í bland til þess að fanga athygli starfsmanna.
Kanínur og plokkari
Mikil áhersla er lögð á að draga úr matarsóun og er fræðsla til starfsmanna mikilvægur þáttur í því að allir dansi í takt. Mötuneytið sýnir fordæmi þegar kemur að útfærslu á þessu markmiði í umhverfismálum. Í björtum og glæsilegum matsal með útsýni yfir Esjuna nærast starfsmenn og hittast. Matreiðslumeistarinn Jón Elvar Hafsteinsson er óþreytandi við að finna upp nýjar og spennandi leiðir til að lágmarka matarsóun í félaginu.
„Ég nýti matinn mjög vel og bý til nýja, skemmtilega og óvænta rétti. Einn vinsælasti rétturinn hjá mér er úr umframhráefni sem hefur farið í frystinn. Það er plokkfiskur sem ég geri úr úrvalshráefni, oftast kartöflum og fiski. Plokkfiskurinn er gerður einu sinni í mánuði úr þessu fína hráefni sem hefur orðið afgangs aðra daga þegar fiskur hefur verið á borðum. Þegar samstarfskona okkar hóf að baka gríðarlega gott rúgbrauð þá jukust vinsældir réttarins. Mér finnst þetta góð stefna í grunninn en auðvitað verða að vera einhverjar línur í þessu. En aðalatriðið er að ef maður er með gott hráefni þá er óþarfi að henda því,“ segir Jón Elvar Hafsteinsson, matreiðslumeistari.
„Við flokkum kálafskurði á sérstakan stað og gefum kanínubændum til fóðurs fyrir kanínurnar þeirra. Einnig fara hrísgrjónaafgangar til hænsnabónda ef þeir hafa ekki nýst í annað. Við reynum alltaf að láta matinn nýtast sem best og fyrir nokkrum árum tókum við upp á því að bjóða starfsmönnum að taka umframmat með sér heim á föstudögum. Það hefur mælst mjög vel fyrir,“ segir Jón Elvar.
Ólöf Ása Þrbergsdóttir, umsjónarmaður vörumóttöku hjá Distica
Endurvinnsluhlutfall á milli ára
Íslenska gámafélagið (ÍGF) veitir Veritas alla sorphirðuþjónustu. Árið 2019 hóf ÍGF útflutning á almennu sorpi til orkuvinnslu í Evrópu og því er ekkert af því sorpi sem ÍGF sækir til Veritas urðað.
Veritas hefur það að markmiði að auka flokkun á sorpi og stuðla að endurnýtingu og endurvinnslu. Markmiðið er að endurvinnsluhlutfall sé 50% eða hærra. Endurvinnsla hefur gengið vel með samhentu átaki en ennþá er verk að vinna. Endurvinnsluhlutfall samstæðunnar lækkaði úr 52% í 50% á milli ára og sýnir að tækifæri til að auka hlutfallið er mikið og að við getum gert betur. Samstarf við fyrirtækið Pure North Recycling hófst á miðju ári 2021 en það veitir okkur tækifæri til þess að flokka betur plast og koma hráefnum frá okkur í hringrás. Úttekt þeirra á úrgangsmálum Veritas leiddi í ljós að villa hafði verið í gögnum og úrvinnslu í síðustu skýrslu og endurvinnsluhlutfall okkar var lægra en við höfðum birt. Niðurstaða úttektarinnar var að til staðar eru tækifæri til að endurvinna betur hráefni frá okkur og styðja við hringrásarhagkerfi hvað varðar hrávöru. Því var tekin í gagnið baggapressa sem baggar pappakassa og plast í vöruhúsi í Miðhrauni, með það að markmiði að skila betra hráefni til endurvinnslu.
Mat á umhverfisáhrifum birgja
Fyrirtæki Veritas leggja mikinn metnað í að vera einungis með þekktar gæðavörur frá framleiðendum sem uppfylla ströngustu gæðakröfur. Það skiptir máli að leitast við að hafa áhrif á birgjana en smæð félagsins hefur þar takmarkandi áhrif. Aftur á móti eru margir birgjar Veritas leiðandi í sjálfbærnimálum á heimsvísu og leggja sífellt meiri áherslu og kröfur á samstarfsaðila að bæta sig í sjálfbærni og samfélagslegri ábyrgð. Að auki eru endursöluaðilar farnir að gera kröfur og hafna vörum sem ekki eru í umhverfisvænum umbúðum eða í of miklum umbúðum. Þannig fær sjálfbærni sífellt meira vægi í allri virðiskeðjunni.
„Það skiptir máli í markaðssetningunni hjá okkur að geta sagt að vörurnar séu framleiddar á umhverfisvænan hátt og/eða að framleiðandinn kappkosti að minnka losun í framleiðslu og dreifingu. Það er auðveldara að markaðssetja þannig vörur og ef maður getur valið á milli A og B þá verða skilaboðin alltaf betri með vöru A ef hún er sjálfbærari. Við höfum ekki sett neina fyrirvara í birgjamatið hjá okkur um samfélagslega ábyrg sjónarmið en við höfum frekar áhuga á vörum sem eru lífrænar, vistvænar og allt það. Við höfum líka áhuga á vörum sem skapa okkur tekjur og reynum almennt að flagga því í sölu ef vörurnar eða umbúðirnar eru í sjálfbærum flokki,“ segir Brynjúlfur Guðmundsson, framkvæmdastjóri Artasan.
„Við höfum tekið mjög jákvætt skref á árinu hvað varðar birgjana. Þegar við erum að velja okkur samstarfsaðila þá horfum við sérstaklega til samfélagslegrar ábyrgðar þeirra. Það er í raun hápunkturinn á því sem við höfum verið að gera í ár. Við erum ekki bara að athuga hvort tilboðið sem við fáum sé gott fjárhagslega heldur sendum við líka spurningalista á samstarfsaðila okkar þar sem þeir þurfa að svara því hvað þeir eru að gera í sambandi við samfélagsleg málefni. Mér finnst það ótrúlega mikið framfaraskref og þannig munu samstarfsaðilar okkar hjálpa okkur á þeirri vegferð að verða samfélagslega ábyrg fyrirtæki og áhrifin verða ennþá meiri en ella,“ segir Arnar Þórðarson, framkvæmdastjóri Vistor.
Pappírslaus samskipti
Markmið fyrirtækisins er að auka hlutdeild pappírslausra viðskipta sem þó uppfylla allar gæðakröfur. Markmiðið er að útprentun á pappír sé haldið í lágmarki og minnki með árunum.
Fjöldi prentaðra blaða jókst um 3% á milli áranna 2020 og 2021. Það skýrist af auknum umsvifum og að rafræn vörumóttaka hefur ekki orðið að veruleika. Búið er að fara í ýmis konar umbætur á verklagi sl. ár til að minnka prentun en 80% af magninu kemur til vegna vöruhúsanna, reikninga og gæðakrafna. Nefna má að umbætur hafa átt sér stað í þessum málaflokki síðastliðin ár hvað varðar innleiðingu rafrænna undirskrifta, aukningu á pappírslausum samskiptum innanhúss og sendingar til viðskiptavina, ásamt því að meiri áhersla hefur verið lögð á rafræna vistun gagna.
Ræstingar
Það er mikilvægt fyrir Veritas að sá aðili sem sér um ræstingar hjá fyrirtækinu leggi áherslu á umhverfismál. Fyrir valinu varð fyrirtækið Dagar sem er Svansvottað og hefur náð góðum árangri á sinni vegferð í sjálfbærni. Dagar eru einnig aðili að Festu, fyrirmyndarfyrirtæki Creditinfo og innan fyrirtækisins starfar vinnuhópur um samfélagslega ábyrgð.
Hringrásarhagkerfið
Samstæðan stendur mjög vel í mörgum þáttum sjálfbærni og samfélagsábyrgðar en stjórnendur og starfsmenn eru sammála um að halda áfram að sækja fram. Umhverfismálin eru sá flokkur sem kallar hvað mest á áherslur og breytingar og því verður þungi samstæðunnar á þau næstu misserin, eins og lesa má í skammtíma- og langtímamarkmiðum. Einnig hafa stjórnendur verið að velta fyrir sér hvernig nýta megi hugmyndafræðina um hringrásarhagkerfið í rekstrinum.
„Við gætum farið að velta því fyrir okkur að greina betur þau efni sem eru í tækjunum okkar með tilliti til hringrásarhagkerfisins. Er hægt að endurnýta meira? Hvað verður um eldri tæki? Það er engin spurning að hægt er að taka meira tillit til umhverfismála, en hér er verið að vinna með ýmis efni. Eðli málsins samkvæmt þá erum við að sérsníða svo mikið af tækjum fyrir fólk sem henta þeirra þörfum en ekki annarra. Það er aftur á móti spurning hvernig hægt væri að nota efniviðinn aftur eða senda hann til endurnýtingar,“ segir Ólafía Ása Jóhannesdóttir, framkvæmdastjóri hjá Stoð.
Ábyrg lyfjaförgun
Flokkóber í ár var helgaður fræðslu til starfmanna um ábyrga förgun lyfja. Verklagsreglur um förgun lyfja eru skýrar en lyfjum þarf að farga samkvæmt ströngustu kröfum íslenskra yfirvalda. Öll lyf sem farga þarf fara til brennslu í Kölku, eyðingarstöð á Suðurnesjum. Kalka er eina fyrirtækið sem hefur leyfi Umhverfisstofnunar til að eyða lyfjum.
Tæplega 15.000 kg af lyfjum og vörum fóru í eyðingu á árinu 2021 og er það töluverð aukning á milli ára. Það var viðbúið að magnið myndi aukast á árinu 2021 þar sem færri eyðingarferðir voru farnar á árinu 2020 vegna Covid-19.